لوله مانیسمان چیست ؟
این نوع لوله اولین بار توسط مهندسی آلمانی به نام مانیسمان به کار رفت و در ایران با این نام شناخته شد. همان‌طور که در بالا اشاره شد، بدون درز بودن لوله‌های مانیسمان، آنها را انواع دیگر لوله‌ها متمایز می‌کند. خط جوش در لوله‌های درزدار، حتی در شرایط ایده‌آل برای فرآیند جوشکاری، می‌تواند به عنوان نقطه شروع ترک و رشد آن عمل کند، به همین دلیل این خط از دیگر نقاط لوله استحکام کمتری داشته و ضعیف‌تر عمل می‌کند. اما لوله مانیسمان هیچگونه خط جوش یا اتصال دیگری نداشته و بدنه لوله از ساختار یکنواختی برخوردار است. در نتیجه از نظر استحکام مکانیکی، مقاومت به خوردگی، مقاومت در برابر حرارت و فشارهای بالا کیفیت بالاتری دارد و برای بخش‌هایی از صنعت که نیازمند دقت بالا در این ویژگی‌ها باشد، موفق‌تر عمل خواهد کرد. به طور کلی در صنعت فولاد، لوله‌ها به دو شکل درز دار و بدون درز تولید می‌شوند. لوله‌های بدون درز، مانیسمان نام دارند. تفاوت این نوع لوله، با لوله‌های درز دار در این است که به دلیل نداشتن هیچگونه درز، استحکام آن بسیار بالا است. این درحالیست که لوله‌های درز دار، هرچقدر هم با دقت و وسواس جوشکاری شوند، باز هم امکان ترک خوردن برای آنها وجود دارد.
هر کارخانه لوله مانیسمان را با استاندارد و گواهی مخصوصی به تولید می‌رساند. همچنین قیمت لوله به عوامل مختلفی بستگی داشته و امکان دارد هر کارخانه قیمت متفاوتی را در بازار ارائه دهد. به طور کلی برای لوله مانیسمان یا بدون درز، دو استاندارد زیر وجود دارند:
لوله‌های فولادی با استاندارد ASME B36.10
لوله‌های استیلی با استاندارد ASME B36.19
هر کدام از این استانداردها برای لوله‌های بدون درز، قطر، ضخامت و طول مشخصی را در نظر گرفته‌اند. بنابراین هر کارخانه که ادعا دارد محصولات خود را طبق یکی از این استانداردها تولید می‌کند، باید طبق همان معیارها عمل کرده باشد.
لوله مانیسمان نوعی از لوله‌های بدون درز است که به دلیل نبود جوش در آنها کاربرد فراوانی در بخش‌هایی از صنعت که لوله درزدار نمی‌تواند پاسخگو باشد، دارد. این لوله‌ها در انواع و سایزهای متفاوتی تولید می‌شوند که البته دلیل اصلی تفاوت قیمت هرکدام نیز همین تفاوت در ضخامت و اندازه آنها می‌باشد.
مشخصات لوله‌های مانیسمان
در حال حاضر تهیه لوله‌های مانیسمان در داخل کشور از کارخانه‌های داخلی و خارجی صورت می‌گیرد. اما همه آنها مشخصات فنی یکسانی دارند که از استاندارد ساخت ASME B36.10 برای لوله‌های فولادی و استاندارد ساخت ASME B36.19 برای لوله‌های استیل بهره می‌برند. طبق این استانداردها برای هرکدام از ویژگی‌ها و مشخصات لوله‌های مانیسمان بازه‌ای تعریف شده که محصول نهایی باید از آن تبعیت کند. یکی از این ویژگی‌ها فشار کاری لوله است. فشار کاری لوله‌های مانیسمان با توجه به سایز، ضخامت و دمای کاری آن تعریف می‌شود. اما با توجه به اینکه در یک دما و سایز خاص، این فشار برای تمام لوله‌ها مقدار یکسانی است، می‌توان این مشخصه را بررسی کرد. برای لوله‌های مانیسمان با ضخامت یک تا 10 اینچ، و در دماهای مختلف میزان این فشار کاری در جداول استاندارد مربوطه آمده است.
از دیگر مشخصات لوله‌های مانیسمان، ضخامت و یا در اصطلاح فنی، رده آن است. ضخامت‌ها نیز بر اساس استاندارهای مختلفی تولید می‌شوند. رده‌های ۲۰، ۴۰ و ۸۰ پراستفاده‌ترین ضخامت‌ها هستند. رده ۲۰ لوله سبک نیز نامیده می‌شود. رده ۸۰ که استحکام بالاتری دارد در موارد پرفشار و شرایط خورندگی مصرف دارد و جزو لوله‌های سنگین محسوب می‌شود. این لوله‌ها از سایز 1/8 اینچ تا ۲۶ اینچ تولید می‌شوند. تقریبا در تمام موارد صنعت، سایزهای بالاتر از سایز ۲۶ اینچ معمولا برای انتقال خطوط طولانی و کم فشار استفاده می‌شوند و در این موارد تفاوت خواص چشم‌گیری بین لوله درزدار و بدون درز وجود ندارد. به همین دلیل استفاده از لوله درزدار با قیمت پایین‌تر ترجیح داده می‌شود و در نتیجه تولید لوله با سایز بیشتر از ۲۶ اینچ صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
استانداردهای بین‌المللی لوله‌های مانیسمان عبارتند از: ASTM – JIS – DIN
آلیاژ های پراستفاده لوله مانیسمان به شرح زیر است:
- ASTM A106 که برای استفاده در موارد با دمای بالا مناسب است.
- ASTM A179 که دارای کربن کمتری است و اغلب برای کندانسرها استفاده می‌شود.
- ASTM A192 که معمولا برای دیگ‌های بخار استفاده می‌شوند.
- GB 3087 که معمولا برای بویلر‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بر روی سطوح لوله‌های مانیسمان از یک لایه پوشش لاکی استفاده می‌شود که در صورت نیاز به گالوانیزه کردن، استفاده از عملیات سند بلاست روی سطوح ضروری می‌شود.